27.9.07

Ιδιωτικοποιημένοι ιδιώτες



Πριν από λίγες μέρες στα θέματα μόνιμης στήλης της εφημερίδας Ελευθεροτυπία, τσίμπησα μια είδηση φαινομενικά εξωφρενική. Δύο έγκριτοι αμερικανοί καθηγητές από το Χάρβαρντ και το Κολούμπια, πρότειναν, το δικαίωμα συμμετοχής στις εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης, για ιδιωτικές εταιρείες. Κατ’ αρχήν το θέμα μοιάζει φαιδρό. Οταν όμως αναζήτησα περισσότερες πληροφορίες στο Ιντερνετ, ανακάλυψα ότι οι κύριοι Ray Fishman και Eric Werker δεν αστειεύονται καθόλου και ευαγγελίζονται την εποχή της ιδιωτικοποίησης της τοπικής αυτοδιοίκησης και γιατί όχι ολόκληρων κρατών.

Μάλιστα έχουν σοβαρά επιχειρήματα που ξεκινούν από την αδυναμία των τοπικών αρχόντων να τα καταφέρουν στο δύσκολο έργο της διοίκησης, μέχρι τα φαινόμενα εκτεταμένης διαφθοράς. Διακριτικά βεβαίως οι συγγραφείς της πρότασης αποφεύγουν να αναφερθούν στις χώρες της Δύσης αλλά κάνουν κυρίως λόγο για τα φαινόμενα στον Τρίτο Κόσμο, ο οποίος άλλωστε υπήρξε εξαιρετικό περιβάλλον για πάσης φύσεως πειραματισμούς τόσο στο κοινωνικό όσο και στο πολιτικό επίπεδο, με γνωστά τραγικά αποτελέσματα. Ωστόσο, από την ειδικότερη επιχειρηματολογία τίποτα δεν αποκλείει την εφαρμογή του μοντέλου οπουδήποτε, αν και χαρακτηριστικά οι Fishman και Werker, λένε ότι μάλλον δεν ταιριάζει για μεγαλύτερους σχηματισμούς όπως για παράδειγμα μια ολόκληρη χώρα. Αν όντως παίρνουν αυτό τον ισχυρισμό στα σοβαρά θα το δούμε παρακάτω.

Λέει λοιπόν η πρόταση ότι οι ιδιωτικές εταιρείες θα μπορούσαν να συμμετάσχουν σε μια εκλογική μάχη σαν νομικά πρόσωπα, μαζί με κόμματα και ανεξάρτητους υποψηφίους. Η εκλογή από τους πολίτες θα έπρεπε να αναζητηθεί στη βάση προγραμματικών δηλώσεων με σχέση κόστους-αποτελέσματος, μέθοδο στην οποία η κερδοσκοπικές εταιρείες είναι μανούλες.

Γιατί όμως να επιλέξει ο ψηφοφόρος μία εταιρεία, αντί ένα κόμμα ή μία πολιτική παράταξη και γιατί η πρώτη έχει περισσότερες πιθανότητες να είναι καλύτερη στην άσκηση της διοίκησης;

Πρώτον και καλύτερον γιατί ξέρει να βγάζει λεφτά. Και ένας άριστος τρόπος για να βγάζεις λεφτά είναι να εισπράττεις ταχύτερα όσο το δυνατόν περισσότερα λεφτά από τους φορολογουμένους και να ξοδεύεις όσο το δυνατόν λιγότερα από αυτά ώστε οι στόχοι να πιαστούν και η εταιρεία να πάρει πιθανόν το Bonus από την κεντρική κυβέρνηση;

Θα διακινδύνευε όμως μία εταιρεία να μην εκτελέσει σωστά το έργο της, δηλαδή την κερδοφορία της εάν κάποιοι παράγοντες πήγαιναν στραβά;

Με αφοπλιστική αφέλεια οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι η φήμη μιας μεγάλης εταιρείας είναι ένα από τα καλύτερα περιουσιακά της στοιχεία, γεγονός που διασφαλίζει την ποιότητα των υπηρεσιών και συμμόρφωση στους νόμους. Τώρα γιατί τα τελευταία χρόνια πολλοί από τους μεγαλύτερους επιχειρηματικούς οργανισμούς παγκόσμια έχουν μπλεχτεί σε πάσης φύσεως σκάνδαλα δεν απασχολεί καθόλου τους φιλόδοξους καθηγητές.

Πλην όμως των καθαρά μηχανιστικών οικονομικών και διοικητικών πλεονεκτημάτων, που προβάλλονται ως θετικά επιχειρήματα υπέρ της ανάληψης ενεργού ρόλου στην τοπική αυτοδιοίκηση από τις εταιρείες, υπάρχουν και άλλες ακόμα πιο ύπουλες μεθοδεύσεις, που έχουν σαν στόχο καθαρά τις πολιτικές δομές.

Ετσι φαίνεται ότι οι εταιρείες αναλαμβάνουν να «σπάσουν» τα δίκτυα αλληλοϋποστήριξης μεταξύ πολιτικών ή φίλων τους, συμπεριλαμβανομένων όλων των διαπλεκομένων. Θαρρείς και η διαπλοκή δεν συμπεριλαμβάνει εταιρείες. Ισως τελικά κατάλαβαν οι τελευταίες ότι είναι καιρός να κάνουν τη δουλειά μόνες τους αφού οι partners τους αποδεικνύονται παντελώς ανίκανοι ή αφερέγγυοι στις υποχρεώσεις τους. Είναι καλές επίσης γιατί παρακάμπτουν ευκολότερα τα συνδικάτα και τις οργανωμένες απαιτήσεις τους, με τρόπους που όλοι γνωρίζουμε.

Από την άλλη, δεν αποκλείεται μία τοπική πολιτική οργάνωση να «παίζει» το παιχνίδι της κεντρικής κυβέρνησης, ανεξάρτητα από τα τοπικά συμφέροντα, πράγμα το οποίο εύκολα θα ξεπερνούσε μία εταιρεία, ιδιαίτερα αν είχε λόγους να πιέσει την κυβέρνηση προς μία άλλη κατεύθυνση. Εξ άλλου μία εταιρεία, επειδή δεν μπορεί να είναι δεξιά ή αριστερή, σύμφωνα πάλι με τους συγγραφείς, θα μπορούσε να μετατοπίσει μέσω του προγράμματός της το επίκεντρο των εκλογών από το ιδεολογικό επίπεδο σε κάτι άλλο, που σαφώς βολεύει αυτή και το σύστημα που εκπροσωπεί, πολύ περισσότερο.

Απροκάλυπτα απλοϊκοί στα συμπεράσματά τους οι Fishman και Werker βλέπουν τις κοινωνίες αρκετά ώριμες να συζητήσουν τέτοιες προοπτικές.

Στην πρώτη ανάγνωση η πρόταση αυτή, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Καπιταλισμός και Κοινωνία», θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μια εκκεντρική προσέγγιση δύο καθηγητών που δεν έχουν βγει έξω από το campus. Κάποια πρόσφατα γεγονότα όμως μου κέντρισαν το μυαλό να πάω το πράγμα λίγο παραπέρα.

Πρώτο και τραγικό, η επίθεση μιας ομάδας ένοπλων μισθοφόρων της εταιρείας Blackwater εναντίον αμάχων στο Ιράκ, με πολλά θύματα. Στο Ιράκ 30.000 μισθοφόροι, απασχολούνται ως ιδιωτικοί στρατοί εταιρειών που δραστηριοποιούνται στο Ιράκ. Μερικές από αυτές έχουν κοινωφελείς σκοπούς, όπως η ανοικοδόμηση, η ύδρευση κλπ.

Δεύτερη είδηση ήταν οι συνεχείς άκαρπες προσπάθειες σχηματισμού ομοσπονδιακής κυβέρνησης στο Βέλγιο, όπου πολλοί μιλούν πλέον για ειρηνικό διαζύγιο των δύο φυλετικών κοινοτήτων που απαρτίζουν τη χώρα. Με πληθυσμό γύρω στα 3,5 εκατομμύρια η γαλλόφωνη κοινότητα άνετα καλύπτει την προοπτική ενός μητροπολιτικού Δήμου τύπου Fishman/Werker. Ακόμα και τα 6 εκατ. των Φλαμανδών είναι λιγότερα από τον πληθυσμό του Μέξικο Σίτυ, το οποίο καλοβλέπουν οι συγγραφείς σαν πεδίο εφαρμογής του μοντέλου τους. Ετσι εύκολα καταρρίπτεται η προοπτική εφαρμογής του μοντέλου αποκλειστικά στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ενα μικρό κράτος επίσης χρειάζεται την «εταιρεία» του. Και όσο το δυνατόν περισσότερα μικρά κράτη, τόσο περισσότερες ευκαιρίες για τις καλές μας εταιρείες να μας προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Πως θα βρεθούν όμως τόσα μικρά κράτη;

Εδώ έπεσε και η τελευταία είδηση που αν και εντελώς ανόητη κατ’ αρχήν, εμένα με ανατρίχιασε.

Στις ΗΠΑ, λέει, απαγορεύτηκε η εισαγωγή κατεψυγμένου σπέρματος από την Ευρώπη, για το φόβο της νόσου των τρελλών αγελάδων. Αυτό οδήγησε σε απελπισία μία δανικής καταγωγής αμερικανίδα, που δανείστηκε σπέρμα ανώνυμου δανού δότη για να αποκτήσει παιδί προκειμένου να κρατήσει τη «γραμμή του αίματος», και τώρα φοβάται δεν θα έχει ευκαιρία για δεύτερο παιδί.

Φοβάμαι πως όσο υπάρχουν άνθρωποι που ανέχονται να τους παίζουν παιχνίδια με βάση τη φυλή, τη θρησκεία ή όποια άλλη ιδιαιτερότητα σε λίγο τα μικρά κράτη θα πληθαίνουν.

Χρύσα Πανταζή

24/9/07

Δεν υπάρχουν σχόλια: