Έκθεση φωτογραφίας «Το Άγιο Όρος μέσα από το φακό του Οθωμανού φωτογράφου Αλή Σαμή Βέη»

Το Μουσείο Φωτογραφίας «Χρήστος Καλεμκερής» του Δήμου Καλαμαριάς, παρουσιάζει στις 17 Δεκεμβρίου 2007 την έκθεση φωτογραφίας «Το Άγιο Όρος μέσα από το φακό του Οθωμανού φωτογράφου Αλή Σαμή Βέη» στην αίθουσα Τέχνης του Δήμου Καλαμαριάς Remezzo (Νικολάου Πλαστήρα, Πλάζ Αρετσούς, Τηλ. 2310 453110).

***

Πορτρέτο του Αλή Σαμή Μπέη από τη δεύτερη περίοδο της διαμονής του στη Θεσσαλονίκη. Στη φωτογραφία επιδεικνύει ακόμα τα παράσημα και τα βραβεία από την εποχή που υπηρετούσε ως υπασπιστής και αρχιφωτογράφος του Σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ., ενώ στο κάτω μέρος αναφέρει εκτός από τα κατά καιρούς αξιώματά του, τη συνεργασία του με τον ελληνικό στρατό στα χρόνια του μικρασιατικού πολέμου.

Αγιογράφοι μοναχοί φιλοτεχνούν την Ιερά Εικόνα της Θεοτόκου και του Ιωάννου Προδρόμου στο αγιογραφικό εργαστήριο των Αδελφών Ιωσηφαίων στις Καρυές. Το νεαρό αγόρι που εικονίζεται πίσω από το μοναχό αριστερά είναι ο γιος του φωτογράφου Αλή Σαμή.

Άποψη της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου, στη νοτιοδυτική πλευρά της χερσονήσου του
Άθω. Ως ιδρυτής της Μονής τον 10^ο αιώνα φέρεται ο όσιος Ευθύμιος, ο οποίος υπήρξε συνασκητής του Αθανασίου του Αθωνίτου και δοχειάρης της Μεγίστης Λαύρας. Η συγκεκριμένη φωτογραφία είναι από τις λίγες του Αλή Σαμή Μπέη που φέρουν έντονο το ανθρώπινο στοιχείο.

***

Ο Αλή Σαμή Βέης γεννήθηκε στην Τουρκία γύρω στα 1870. Το 1892 αποφοιτά από την Αυτοκρατορική Ακαδημία Ναυτικού με τον βαθμό του ανθυποπλοιάρχου του μηχανικού και ξεκινά τη συστηματική ενασχόλησή του με την φωτογραφία χάρη στην οποία κέρδισε γρήγορα την εύνοια του Σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ Β’ που υπήρξε λάτρης της φωτογραφίας. Ο Σουλτάνος, εκτιμώντας το έργο του, του απένειμε τον τίτλο του «Αρχιφωτογράφου και Ακόλουθου της Αυτού Μεγαλειότητος του Σουλτάνου».

Η πολιτική κατάσταση όμως στην αυτοκρατορική αυλή και συνακόλουθα η τύχη του Αλή Σαμή μεταβάλλονται καίρια με την επανάσταση των Νεότουρκων στα 1909. Ο Σουλτάνος στέλνεται εξόριστος στη Θεσσαλονίκη όπου θα τον ακολουθήσει μετά από αρκετές περιπλανήσεις και ο φωτογράφος. Εκεί ο Αλή Σαμή θα εργαστείως φωτογράφος και εκδότης διαφόρων εφημερίδων έως το τέλος του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου.

Στα χρόνια όμως της Μικρασιατικής Εκστρατείας η ζωή του φωτογράφου εισέρχεται στην πλέον παράδοξη φάση της, καθώς ο Αλή Σαμή θα εγκαταλείψει την Ελλάδα προκειμένου να συνεργαστεί με τον ελληνικό στρατό. Μετά την κατάρρευση του Μικρασιατικού ΜΕτώπου, ο Αλή Σαμή επικηρύσσεται μαζί με άλλα 150 άτομα ως εχθρός του Κεμάλ και της Τουρκίας και καταδικάζεται ερήμην σε θάνατο. Το γεγονός αυτό τον ανάγκασε μαζί με πολλούς άλλους Έλληνες να επιστρέψει στη Θεσσαλονίκη όπου ανοίγει φωτογραφείο στην οδό Ρακτιβάν 4 πίσω από το Διοικητήριο.

Έτσι, για κάποιους μήνες το διάστημα 1925-1927 εργάζεται στο Άγιο Όρος. Από την εκεί διαμονή του προέκυψε το λεύκωμα του Αγίου Όρους πού βρίσκεται στην πυρήνα της παρούσας έκθεσης. Από το 1928 και έπειτα ο Αλή Σαμή οργώνει την Ελλάδα από ένα άκρο της ως το άλλο βγάζοντας φωτογραφίες τοπίων, μνημείων και αξιοθεάτων προκειμένου να εξασφαλίσει τα «προς το ζην». Τα ίχνη του αγνοούνται από το 1933. Ορισμένοι μελετητές θεωρούν ότι επέστρεψε στην Κων/πολη παρά το κλίμα γι’ αυτόν εξακολουθούσε να είναι αρκετά δυσμενές. Υπάρχει όμως και η άποψη ότι η Ελλάδα υπήρξε ο τόπος της τελευταίας του κατοικίας καθώς ατεκμηρίωτες πληροφορίες του φέρνουν να φωτογραφίζει για τελευταία φορά στην Ήπειρο.

***

Η έκθεση αποτελείται από δύο μέρη. Στο α’ μέρος παρουσιάζεται φωτογραφικό υλικό και ντοκουμέντα από τη πολυτάραχη ζωή και δράση του φωτογράφου στην Τουρκία και την Ελλάδα, ενώ στο β’ μέρος εκτίθενται οι φωτογραφίες του λευκώματος του Αγίου Όρους που περιλαμβάνουν τις Μονές και τις Σκήτες, την Ιερά Επιστασία, τους Ηγουμένους και τους μοναχούς των μοναστηριών και τα κειμήλια του Αγίου Όρους. Η έκθεση ολοκληρώνεται με μερικές φωτογραφίες από περιστασιακές επισκέψεις του Αλή Σαμή σε άλλες πόλεις της Ελλάδος.